KOL BASTI ARAŞTIRMASI
İlimiz Giresun ile Trabzon arasında uzun zamandır tartışılan “Kolbastı” müziği üzerinde araştırma yapan Araştırmacı Hayrettin Günay, kolbastı müziğinin Giresun’un Dereboyu Kavaklar ve Sokakbaşı Meyhane türküleri ile oluştuğunu söyledi.
Bilimsel çalışmalarda ve güvenilir kaynaklarda “Trabzon Kolbastısı” geçmediğini belirten Araştırmacı Hayrettin Günay, kolbastının Erkan Ocaklı’nın başlattığı ve yaygınlaştırdığı bir müzik türü olmadığını vurguladı.
Araştırmacı Hayrettin Günay, “Sizin mi, bizim mi?” tartışmalarına neden olan kolbastı müziği ile ilgili yaptığı araştırmanın sonucunda, şu görüşlerini ortaya koydu:
“Giresun’un Dereboyu Kavaklar, Sokakbaşı Meyhane türkülerinin müziğiyle son yıllarda Trabzon’da oluşturulan, Trabzon Kolbastısı adıyla yaygınlaştırılan oyunun müziği Giresun’un; Trabzon’da söylenen, çalınan, oynanan biçimiyle de Erkan Ocaklı’nın başlattığı, yaygınlaştırdığı özgün beste değil Giresun Müziğinin söz değişikliğiyle yazıldığı biçimidir.
Bilimsel çalışmalarda ve güvenilir kaynaklarda “Trabzon Kolbastısı” terimleri geçmemektedir. Müzik, Halkbilim konusunda ülkemizin önde gelen araştırmacılarından Mahmut Ragıp Gazimihal’in “Türk Halk Oyunları Kataloğu’nda Kolbastı Havalarına yer verilir. Karşılamaları da açıklar ve örnekler verirken Giresun, Bulancak, Görele anılır.
Tiyatro tarihçisi, bilim adamı Metin And’ın Türklerde oyun kavramının tarihsel, toplumsal, psikolojik, yerel etkinliklerle anlatıldığı anıt yapıtında bölgelerin tüm oyunları sıralanırken Giresun için “Kol Oyunu” örneği verilir başka örneklerin yanında. Trabzon için verilenlerse horon çeşitleridir. Aynı zamanda TRT Yayını Türk Halk Müziği Repertuarında da Trabzon Kolbastısı bulunmamakta, ama müziği “Sokakbaşı Meyhane “ kaynak kişisi Giresun Yöresinden Cemil Uzel, derleyen Ümit Tokcan ve noktalayan Yücel Yaşmakçı olarak yer almaktadır.
Türkiye’de bilimsel çalışmaların çoğu Cumhuriyet döneminde başlamıştır. İlk derleme çalışmasının 1926 da yapıldığı derlemelerde bulunmayan Kolbastı Havaları 1929, 1937, 1943 yıllarındaki derleme çalışmalarında saptanmıştır. Halkbilimci, yayıncı İ. Günday Kahyaoğlu’nun yönlendirmesiyle ve desteğiyle Süleyman ŞenelL’in Trabzon Bölgesi Halk Musikisine Giriş adıyla yayınladığı önemli yapıtta, Trabzon’un olmayan ama Trabzon’a ulaşan türkülerin, ezgilerin tümünün Trabzon’da yazıldığı belirtilmektedir. Örneğin; Terme Horon Havası, Tamzaranın Üzümü de alındığı gibi Trabzon’daki kaynak kişilerden kolbastı da alınmış. Süleyman Şenel’de bu türkülerin tamamının Trabzon Türküleri ezgisi olamayacağını vurgulamış. Bunların çoğu sonradan yapılan derleme çalışmalarında düzeltilmiştir.
“Kolbastı” adıyla ilgili açıklamalar Halkbilimci Mahmut Ragıp Gazimihal’in Makalesinde de yer almaktadır. “1900 lü yıllarda yöremizde çapkınlar, bıçkınlar kimi delikanlılar uygun barınaklarda, evlerde, dere kıyılarında çalgılı eğlenceli oyunlar tertip ederlermiş. Eğlence yerleşim birimleri yakınındaysa kolluk güçlerinin baskınına karşı gözcü dikerlermiş. Gözcü baskını “kol geliyor” tümcesiyle bildirirmiş, yeme içme, çalgı, oynama, oynatma tümden durmaz, önlem olarak ses azaltılır devinimler yavaşlarmış…” Kolbastı’nın adı da bu eğlence biçiminden gelmektedir.
Sonuç olarak Kolbastı’nın Giresun’un ezgisi, türküsü olduğu ve kültür etkileşimi neticesinde de İlimiz dışına gittiği ve oralarda benimsendiği de çok açık şekilde görülmektedir.”
Öte yandan, Valiliğimizin girişimleri ile İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü de, İlimize ait türküleri, ezgileri ve oyun havalarını saptayarak kitaplaştırma yolundaki çalışmalarını sürdürüyor.
İhtiyaçtan doğan çalışmanın Kültür ve Turizm Bakanlığı Devlet Türk Halk Müziği Korosu Sanatçısı Salih Turhan ile Giresun Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Öğretim Görevlisi Yardımcı Doç. Dr. Erdoğan Altınkaynak tarafından hazırlandığını belirten yetkililer, kitabın İl Özel İdaresince bastırılarak Giresun Valiliğinin Kültür Yayınları arasındaki yerini alacağını açıkladılar.
Yetkililer, “Giresun Türküleri ve Oyun Havaları” adlı kitapta söz konusu eserin “Dere Boyu Kavaklar” ‘Giresun Kolbastısı’ adıyla ve notaları ile birlikte yer alacağını da sözlerine eklediler.
